2018 was niet alleen een bewogen jaar, het was ook een merkwaardig tuinjaar, niet enkel voor de hobbytuiniers maar eigenlijk voor iedereen die over een tuin beschikt. De grootste uitschieters van het afgelopen jaar waren de buxusmot en de extreme droogte.
Januari zijn we begonnen met het tellen van vogels, waaruit bleek dat we minder merels hebben en dat het aantal roodborstjes is gedaald. Het aantal meldingen van loslopende olifanten en koeien is dan weer gestegen. Ook werd ons aangeraden om vogels te voeden. Velen hebben nu al hun voederbollen aangeschaft of zelf gemaakt om de vogels te voederen tijdens de winter, iedere hongerige heeft recht op eten, nietwaar?
In een natuurlijk ecosysteem zouden we als mens niet hoeven ingrijpen, maar jammer genoeg hebben we ervoor gezorgd dat er niet veel natuurlijks meer is. Daarom is het belangrijk om zelf bomen, planten en struiken in de tuin te zetten die op natuurlijke wijze voor voedsel zorgen. Vogels eten van nature immers geen broden maar wel besjes. Ook zijn ze dol op dood hout of bladeren waarin ze kunnen wroeten, op zoek naar eten.
Verder kwamen er twee stormen ons vertellen hoe stevig onze bomen, omheiningen en ons tuinmeubilair is. Survival of the fittest. Omheining gevallen? Denk dan aan een haag, die goedkoper, mooier, sterker is en ook beter is voor de biodiversiteit en het aantrekken van vogels.
In februari leerde Staf Coppens ons hoe we zelf een schaatspiste in onze tuin of op ons terras kunnen aanleggen met enkele houten balken en een zeil, pret gegarandeerd. Een vijver is wel natuurlijker en ook avontuurlijker, zo kan je naast schaatsen ook ijsberen.
Aan de andere kant van de oceaan is het Trump-bos enorm aan het aangroeien, hopelijk waait dit initiatief over naar België en vinden we een geschikte politieker om het bos naar te vernoemen, België is immers één van de minst beboste gebieden in Europa.
Wie is er nu zo dom om zijn eigen longen uit het lijf te rukken?
Belgen mochten in maart kennismaken met iNaturalist, een app zoals Pl@ntnet die je helpt om planten, insecten, vogels,… te identificeren.
De eerste waarschuwingen voor de buxusmot verschijnen in april, de eerste oproep om in gevecht te treden met de natuur. Tegelijkertijd krijgen we te horen dat er honderden planten- en diersoorten zullen uitsterven indien de mens niet snel ingrijpt.
België behaalt weer een top drie, we zijn het derde meest versnipperde land van Europa, wat een dooddoener is voor biodiversiteit.
Verder blijven we de vernielzuchtige toer opgaan en worden er enorm veel bomen gekapt langs de kant van snelwegen, eerst en vooral omdat transmigranten nu ook al geen verstoppertje meer mogen spelen, maar ook omdat ze “ruimte laten om te groeien”. Een heuse facebook actiegroep: Stop met het kappen van bomen lagns de snel-wegen laat hun ongenoegen blijken, en gelijk hebben ze. Wie is er nu zo dom om zijn eigen longen uit het lijf te rukken?
Met de lente gaat het gras weer sneller groeien, wat voor velen het startschot is om weer gazonslaafje te worden. Louis De Jaeger probeert de Belgen te bevrijden van deze plicht en verklaart de oorlog aan het gazon en roept de hulp van de koning in, later het parlement.
Het wordt warmer, het jeukt, we dromen al van zwemmen in mei, het blijkt dat meer en meer mensen een zwembad, of nog beter, een zwemvijver in hun tuin willen. Het ziet er naar uit dat de tuin aan het stijgen is op de lijst van favoriete Belgische vakantiebestemmingen, en het is te begrijpen, nergens vind je zo’n goed bier en frieten, dus waarom het zover zoeken?
De tuin moet niet enkel in mei plastic vrij zijn, maar het hele jaar door. Plastic kunstgras, het ultieme symbool van de homo perfectus, is een absolute doodzonde.
Er is een enorme golf van milieubewustzijn, mei was dit jaar zoveel mogelijk plastic vrij. De tuin moet niet enkel in mei plastic vrij zijn, maar het hele jaar door. Plastic kunstgras, het ultieme symbool van de homo perfectus, is een absolute doodzonde.
Het grootste cliché van de Belgische tuin
Juni begon met een culinair hoogstandje, we werden geïnformeerd dat tuinslakken eetbaar zijn. Dit is pas lokale vleesproductie. Ook te lui om om groenten te gaan? Eet dan lekker je onkruid op, veel ervan is eetbaar. Dit is pas superfood, en je betaalt je er tenminste niet blauw aan.
Mathias Disney vertelt dat stadsbomen bijna evenveel CO2 kunnen opnemen als die van het tropisch regenwoud. Waar wachten we dan op – om ons geweten te sussen omdat we nog steeds de auto nemen wanneer het regent: plant een boom!
Dat we te veel buxussen hebben en de buxus naast gras het grootste cliché is van de Belgische tuin is al langer bekend. De buxusmot is speciaal van Azië naar hier overgekomen om hier een einde aan te maken. Het is een zeer jammere zaak voor de prachtige tuinsculpturen, toch is het een zege voor de biodiversiteit. Is je buxus naar de buxushemel? Informeer dan eens bij Natuurpunt welke milieuvriendelijke en bloemrijke alternatieven je in de plaats kunt zetten.
Juli. Nu wordt het toch wel zeer droog, heel België is in paniek, niet omdat de boeren hun oogsten dreigen te mislukken, maar omdat ons gras het aan het begeven is! De weergoden hebben de oorlog tegen het gazon een serieuze duw in de rug gegeven. Dit is het ideale moment om je af te vragen of je niet te veel gazon hebt, het is duurzamer en mooier om een deel van je groene woestijn om te zetten in een bloemenweide, struiken of bomen. Die zullen dikwijls minder snel uitdrogen. Het stukje gazon dat je behoudt kan je beter minder maaien, op een hogere stand, en het gras laat je best liggen: zo onttrek je geen voeding aan de grond, wat het gras sterker maakt.
Het werd wel duidelijk hoe heerlijk de tuin kan dienen als vakantieplek. Mede door de verdorde vegetatie wanen we ons in de Provence of Italië. Door het sproeiverbod werden we verplicht om een nog luiere zomer te hebben, planten water geven hoeft ook al niet meer van de gemeente.
Een van de grootste wapens tegen de droogte is mulch. Hoe dikker je een laag tuinafval, grondbedekking, onder je bomen, struiken en planten legt, hoe minder snel die zal uitdrogen. Je spaart er de ruggen van de vuilnisophalers mee, of je eigen rug en je krijgt een goedkopere waterrekening. In deze hitte hebben we nogmaals gemerkt hoezeer schaduw welkom is. In plaats van een nieuwe parasol te kopen zet je beter een boom of een begroeide pergola, niets zo romantisch als onder een boom zitten met je lief, of om een spelletje schaak te spelen met een glaasje naar keuze.
Het groen verven van je verdorde buxus! Na botox en de facelift is dit wellicht het beste wat de mensheid ooit is overkomen
Een Nederlands bedrijf dacht dan weer het licht te hebben gezien: het groen verven van je verdorde buxus! Na botox en de facelift is dit wellicht het beste wat de mensheid ooit is overkomen.
De zomer lijkt maar niet te eindigen, na wat regen in augustus begint de tuin aan een comeback, zaadjes in je groententuin komen nu plots uit het niets toch naar boven gepiept, tegen alle verwachting in. Eetbare tuinen blijken meer en meer aan populariteit te winnen, het is immers onnozel om appels uit Nieuw Zeeland te eten als je ze in je achtertuin kan plukken. We gaan met onze maatschappij naar een circulaire economie, ons voedsel moet zo lokaal mogelijk zijn, dus is je tuin de meest logische plek om te starten. Het is de trend om weer wat meer connectie te maken met de natuur en wat natuurlijker te gaan leven. Weg met de stress en de burnout.
De positieve effecten van global warming
We kunnen nog even genieten van de positieve effecten van global warming, voor de echte herfst aan komt dwarrelen. Voor velen is herfst synoniem voor irritante buren met bladblazers of een bladeren-opkuisactie zonder einde. Al enkele jaren wordt gepleit om bladeren te laten liggen en dit jaar kwam deze tendens in een stroomversnelling. Mensen deelden hun bladverhalen en zelfs bladkunstwerken op de facebookgroep #LaatZeLiggen. De mens mag luier worden, en draagt hiermee zelfs bij aan een beter milieu. Bomen laten blaadjes vallen voor een reden, indien wij ze weg doen onderbreken we een natuurlijke cyclus waardoor de bodem armer en kwetsbaarder wordt en bomen sneller ziek worden. Laat ze dus liggen, ze dragen ook bij aan die broodnodige mulchlaag die volgende zomer voor een goedkopere waterrekening zal zorgen. Bladeren op het gazon? Een beetje kan geen kwaad, de rest kan je maaien, samen met het gras composteert het snel tot vruchtbare bladaarde.
De winter komt eraan, de Belg heeft blijkbaar veel last van plichtsdwang en begint meteen weer te kuisen. Stop daar eens mee! Laat alles staan in de tuin, op die manier bied je vogels veel meer eetmogelijkheden: resten van zaden, insecten… Een dikke mulchlaag in de winter zorgt er ook voor dat je bodem minder snel bevriest en de goedaardige bodembeestjes blijven leven.
2018 is het jaar geweest waarin duidelijk werd hoe belangrijk het is dat je tuin niet vol staat met gepamperde planten. Het tijdperk waarin we moeten inzetten op stevigere alternatieven is aangebroken.
Ledere tuin, hoe klein ook, is als een puzzelstukje in één groot netwerk. Alle privétuinen samen vormen bijna een tiende van België
Na de Green Deal bedrijven en biodiversiteit wordt er momenteel gewerkt aan een Green Deal voor privétuinen die een biodiverse tuin moet stimuleren. Iedere tuin, hoe klein ook, is als een puzzelstukje in één groot netwerk. Valerie Dewaelheyns stelt in haar doctoraat dat de som van alle kleine tuinen samen een enorme positieve impact kan maken. Alle privétuinen samen vormen bijna een tiende van België.
Dit jaar vertelden wetenschappers ons dat een tekort aan biodiversiteit het einde van de mensheid zou kunnen betekenen. Alles begint in je eigen tuin, begin er dus aan! Informeer je goed en investeer in meer variëteit en in duurzame planten. 75.000 mensen protesteerden in de grootste klimaatmars ooit in België, politici hebben deze message niet echt meegenomen naar de klimaattop in Polen, maar het is ook aan de gewone burger om zijn steentje bij te dragen. Het is veel eenvoudiger om meer bomen aan te planten dan om alle CO2 uitstoot drastisch te doen dalen. Alles begint bij jezelf, en in je tuin, waar wacht je op?
You can do it, veel tuinplezier in 2019!
Op zoek naar een ontwerp voor je tuin, terrein of landgoed?
Commensalist
Future proof landscape design by Louis De Jaeger
Verschenen in MO* Magazine op 30 december 2018
